De watertaxi’s op onze Cirkellijn maken een hop on, hop off-vaartocht van een uur langs de mooiste gebouwen en plekken van Rotterdam. Voor veel binnen- en buitenlandse passagiers is het de eerste keer dat ze de stad bezoeken. Speciaal voor hen beschrijven we hier bij welke bezienswaardigheden ze onderweg van onze boten kunnen afstappen. We beginnen bij Halteplaats 44 bij Hotel New York op de Wilhelminapier.

Op 5 mei 1993, nu dus precies dertig jaar geleden, wordt het voormalige hoofdkantoor van scheepvaartonderneming Holland-Amerika Lijn op de Rotterdamse Wilhelminapier heropend als Hotel New York. Drie horeca-ondernemers, Daan van der Have, Hans Loos en Dorine de Vos, nemen het initiatief ertoe. Eerder hebben ze het uitgaansleven in de stad dan al verrijkt met een aantal spraakmakende restaurants en (grand)cafés, maar Hotel New York moet de klap op de vuurpijl worden.

Aankoop: een gulden

Het is hun eerste bedrijf met een (groot) restaurant, een boekwinkel, diverse feest- en vergaderzalen en een viersterrenhotel onder één dak. Het drietal neemt zelf het grootste gedeelte van de miljoenen kostende verbouwing voor zijn rekening. De sleutel van het monumentale, maar al jaren leegstaande pand wordt ze voor het symbolische bedrag van een gulden door de gemeente overhandigd.

De naam van het hotel is een eerbetoon aan de geschiedenis van de plek waarop ze aan hun onderneming beginnen; vanaf de Wilhelminapier zijn door de eeuwen heen tienduizenden emigranten per schip naar de VS, Zuid-Amerika en Zuid-Afrika vertrokken.

Een al even bijzondere locatie is het voor Rotterdammers zelf. Nergens is het roemrijke verleden van de scheepvaart in de stad tenslotte zo navoelbaar als op deze smalle landtong in de Nieuwe Maas. Het zal ook om die reden zijn dat het even imponerende als laagdrempelige Hotel New York al vanaf dag één door de inwoners van de stad in het hart wordt gesloten.

foto Frits Rotgans, 1959. Collectie Nederlands Fotomuseum

Icoon van de stad

Landelijke en internationale faam laten vervolgens ook niet lang op zich wachten. Uit alle windstreken stromen gasten en media toe om het eigenzinnige, maar met respect voor het verleden uitgevoerde interieurontwerp van Dorine de Vos te komen bewonderen. Zoals ook de ligging van het uit 1901 daterende gebouw, het panoramische uitzicht op de rivier, en niet in de laatste plaats de gerechten die er worden geserveerd onafgebroken voor toeloop zorgen. Voor het personeel is de belangstelling maanden achtereen amper bij te benen. Rotterdam heeft er kortom plotsklaps een icoon bijgekregen.

De reis naar Hotel New York is dan onmiddellijk óók een attractie op zich. De Wilhelminapier is in 1993 nog niet vanzelfsprekend voor publiek toegankelijk. Aan weerszijden ervan zijn de kades dicht gebouwd met niet meer in gebruik zijnde scheepsmagazijnen en loodsen. Om op hun plek van bestemming te komen, moeten bezoekers van het hotel-restaurant bovendien een bewaakte slagboom passeren.

Geen wonder dus dat veel gasten liever kiezen voor de alternatieve, spectaculaire oversteek naar de pier. Vanuit de tegenoverliggende Veerhaven kunnen ze op het eigen veerbootje van Hotel New York stappen, dat tegelijkertijd met de opening ervan speciaal voor dat doel in de vaart is genomen.

Bootje van Tatje

Deze semi-klassieke ‘autoboot’, afkomstig van de werf Tatje aan de Nieuwkoopse Plassen, is de eerste in een reeks van zes identieke, achtpersoons scheepjes die in de jaren negentig het alsmaar groeiende passagiersvervoer van en naar Hotel New York gaan onderhouden. Bij afwezigheid nog van de pas in 1996 voltooide Erasmusbrug verkleinen ze de afstand tussen het centrum van de stad en het op de zuidoever van de Maas gelegen hotel niet alleen in geografische zin, maar ook in mentaal opzicht.

Decennialang stond de Nieuwe Maas in de collectieve beleving voor Rotterdammers immers vooral te boek als die ‘snelweg over water’, als een rivier waarnaar de stad decennialang haar rug had gekeerd.  Maar aan boord van het veerbootje, en op het terras van Hotel New York, stroomt er in de beleving ineens toch een heel andere rivier voorbij. Een – bijna letterlijk ‘Nieuwe’ – Maas, die het (ook) mag hebben van haar schoonheid, van haar rol in het binnenstedelijke mobiliteitsnetwerk van Rotterdam, en daarmee van haar grote betekenis voor het leefklimaat in de stad.

Kop van Zuid

De opening van Hotel New York gaat in 1993 vooraf aan een stedelijk nieuwbouwproject dat nog altijd niet geheel is voltooid en dat zich in omvang allicht nog het best laat vergelijken met de Wederopbouw. Op de Wilhelminapier, rond de daar direct achter gelegen Rijnhaven en in het noordwestelijk deel van de wijk Feijenoord verrijst in diezelfde jaren negentig De Kop van Zuid.

Het masterplan van hoofd Stadsontwikkeling Riek Bakker en architect Teun Koolhaas omvat kantoren, cultuurtempels, hotels, appartementencomplexen en het ambtelijk bestuurscentrum van de stad. Ook het aanpalende schiereiland Katendrecht, ooit de rosse buurt en het ‘Chinatown’ van Rotterdam, ondergaat een transformatie die het als bij toverslag tot een van de aantrekkelijkste woon- en uitgaansbuurten van de stad maakt.

Van veerbootjes naar watertaxi’s

De concentratie van woontorens en andere hoogbouw op de Wilhelminapier, in Feijenoord en Katendrecht genereert nieuwe, grote verkeersstromen tussen Rotterdam-Noord en Zuid. Omdat die ook dan al niet afdoende door de bestaande, vaste  oeververbindingen (Erasmusbrug, Willemsbrug, metro, Beneluxtunnel, Van Brienenoordbrug, Maastunnel) kunnen worden ingedamd, besluiten de eigenaren van Hotel New York in 2001 om hun bescheiden veerdienst uit te bouwen tot een watertaxibedrijf.

Vanaf dat moment verschijnen de snelle, zwartgele boten van Watertaxi Rotterdam op de Nieuwe Maas en in de stadshavens. In samenspraak met de gemeente wordt ook een web van – inmiddels 50 – halteplaatsen langs de rivier aangelegd, zodat geen Rotterdammer, forens of toerist in principe nog in de file zou hoeven staan omdat het op de weg weer eens veel te druk is in Rotterdam.

Oprichters Daan van der Have en Hans Loos van Hotel New York zijn nog steeds eigenaar van de inmiddels tot Watertaxi Rotterdam uitgegroeide veerdienst. Van de klassieke auto boats is er nog één in de vaart: de HNY6e. Sinds een aantal jaren is dit 8-persoons scheepje uitgerust met een elektromotor. Het wordt bij gelegenheid nog ingezet voor korte oversteken over de rivier en rondvaarten. Op halteplaats 44 bij Hotel New York zijn ook nog altijd het basisstation en de werf van Watertaxi Rotterdam gevestigd. 

Op de Wilhelminapier/Kop van Zuid bevinden zich onder andere eveneens: Nederlands Fotomuseum, bioscoop en muziekpodium Lantaren/Venster, de Foodhallen en het Nieuwe Luxor-theater. Aan de overzijde van de pier en bereikbaar via de Rijnhavenbrug ligt het schiereiland Katendrecht, waarover in een volgende aflevering van deze serie.

Meer informatie over de Cirkellijn vind je hier.