Het panoramadeck van het Fenix-museum. Foto Iwan Baan.
We misten de oude Fenix Foodfactory met zijn eettentjes en bierbrouwerij de afgelopen jaren heus wel een beetje, en bij het ‘landverhuizersmuseum’ dat ervoor in de plaats zou komen, konden we ons niet meteen iets voorstellen. Maar nu die nieuwe buren hun deuren dan eindelijk hebben geopend, zijn we ook meteen helemaal óm. Wat is kunstmuseum Fenix mooi geworden!
Uitzicht op de Wilhelminapier en het basisstation van de watertaxi.
Rotterdam heeft er een fantastische bezienswaardigheid en een serieuze cultuurinstelling mee bij. Kolossaal in zijn afmetingen, maar tegelijkertijd ook heel licht en ruimtelijk dankzij de grote vensters aan zowel de lange noord- als de zuidzijde van de uit 1923 daterende voormalige havenloods.
Terwijl je wandelt door wat indertijd de grootste goederenopslag van Nederland was, krijg je het uitzicht op de Wilhelminapier, Hotel New York, het basisstation van de watertaxi en het Deliplein er gratis bij.
Concurrent van Euromast en SS Rotterdam
Om nog even bij dat uitzicht te blijven: het panoramadeck van de Tornado is natuurlijk dé plek om de skyline van de stad (en Zuid!) te bewonderen. De Euromast en het achterdek van het SS Rotterdam hebben er zodoende een concurrent bij.
De in blinkend chroom ontworpen slurf die om het museum is gedrapeerd, werd ontworpen door Ma Yansong van het Chinese MAD Architects en voert via lange trappen naar het dak van het gebouw. Opvallend veel bezoekers kunnen de verleiding blijkbaar niet weerstaan en klimmen eerst naar dat uitkijkpunt alvorens ze de tentoonstellingen binnen gaan bekijken.
Doodskist uit Ghana, het vervoermiddel waarin een overledene uit dat land aan zijn of haar laatste ‘emigratie’ begint. Een kunstwerk van Paa Joe en Kane Kwei, 1988.
Ja, de Fenix (‘het’ Fenix? Daar zijn ze we in de stad allicht nog niet helemaal over uit) is wat je noemt een landverhuizersmuseum. Maar denk daarbij niet dat je er op indringende en educatief verantwoorde wijze wordt onderricht over de historische, politieke en morele aspecten van (gedwongen) migratie.
Want hoe beladen het onderwerp in geopolitiek opzicht ook zijn mag, en hoeveel leed en mensonterende ellende de vluchtelingenproblematiek door de geschiedenis heen ook met zich meebrengt: in de openingstentoonstelling ‘Alle richtingen’ wordt van migratie eerst en vooral de artistieke output belicht.
Ook een ‘Lampedusa’-boot tussen alle kunst
Die insteek komt er in concreto op neer dat ons aan de hand van foto’s, beeldhouwwerken en installaties van ruim honderd hedendaagse Nederlandse en internationale kunstenaars wordt getoond dat het thema veel geïnspireerde, hoog aangeschreven niet-westerse kunst voortbrengt.
De Lampedusa-vluchtelingenboot, voor de tentoonstelling beschikbaar gesteld door de autoriteiten van het Italiaanse eiland.
Onder diezelfde vlag van kunst en culturele uitwisseling is trouwens ook de houten boot die in september 2022 met 19 vluchtelingen van Afrika naar het Italiaanse Lampedusa overstak ineens salonfähig geworden. Het vaartuigje heeft een eigen plek in de hoofdtentoonstelling gekregen. Van rampschip naar museaal object. Maar naar wat er met zijn passagiers gebeurd is, blijft het raden.
Op zichzelf zijn al die geëxposeerde, veelal imposante kunstwerken absoluut de moeite van het bekijken waard. Maar wie zich net wat meer wil verdiepen over de impact van ontheemd zijn, zal zich misschien liever wat langer ophouden in het ‘kofferdoolhof’. Een aanpalende zaal waarin tussen honderden, door migranten aan het museum geschonken, oude koffers naar een audiotour met hun verhalen kan worden geluisterd.
Een pas aangekomen immigrant eet noedels op een brandtrap. Foto Chien-Chi Chang, 1998.
Of, zeker zo indrukwekkend: je bezoekt die tweede tentoonstelling in Fenix, ‘The Family of Migrants’. Een ‘ouderwetse’ expositie van documentaire zwart-witfoto’s uit de vorige en huidige eeuw waarin de beklemming die migratie onmiskenbaar ook oproept wat invoelbaarder wordt. In de ruim gesorteerde museumwinkel is het gelijknamige prachtboek met die foto’s ook te koop. We komen er in een apart verhaal nog op terug.
Het Fenix kunstmuseum is op maandagen gesloten en op alle andere weekdagen van 12.00 tot 20.00 uur te bezoeken. Adres: Paul Nijghlaan 5, Rotterdam (Katendrecht), Meer informatie op de website: fenix.nl.
Met de watertaxi kun je erheen vanaf elke halteplaats in ons vaargebied. Vanaf ons basisstation op de Wilhelminakade (halte 44, Hotel New York) kun je ook lopend naar het museum, dat zich op korte afstand aan de overzijde van de Rijnhavenbrug bevindt.
